FIDUCIJARNI PRENOS SVOJINE U SAVREMENOM HRVATSKOM I SRPSKOM PRAVU

Abstract

Fiducijarni prenos svojine predstavlja kontroverzni institut stvarnog prava, koji datira iz rimskog prava, a koji je savremena privredna praksa oživela i preoblikovala. Institut prethodnog i potonjeg vlasništva, kao svojevrsna uslovljena, sadržinski ograničena svojina, ima svoje značajno mesto i u Zakonu o vlasništvu i drugim stvarnim pravima Hrvatske već 25 godina, kao atipična realna garancija koja je funkcionalno najsrodnija založnom pravu, a koja prevazilazi njegov domašaj. Predmet rada je uporednopravna i aksiološka analiza fizionomije ovog složenog instituta u pozitivnopravnoj hrvatskoj legislativi, sa jedne strane i njegov status u srpskom pravu, sa druge strane, čiji važeći propisi ovaj institut ne normiraju, niti su ga ikada do sada regulisali, ali čije uvođenje jeste predloženo jednim od dva do sada izrađena nacrta zakonskih projekata sa ciljem da reformišu srpsko stvarno pravo. S obzirom na stanje u srpskoj sudskoj praksi koja se već duže koleba u pogledu pitanja dozvoljenosti ovog instituta, i u domaćoj doktrini – koja ga mahom priznaje, iako je neinstitucionalizovan, stav autora je da ovaj institut treba normirati i u srpskom pravu de lege ferenda, u cilju pravne sigurnosti, pri čemu hrvatska regulativa predstavlja potencijalni uzor. Otud je važno kritički oceniti pojedine segmente ovog rešenja, počev od pitanja nastanka, svrsishodnosti, sadržine, dejstva, ali i pravne prirode ovog neobičnog instituta. Konačan cilj rada je ocena adekvatnosti kompariranih rešenja, kao i formulisanje sopstvenih predloga za uređenje fizionomije fiducijarne svojine de lege ferenda, u sklopu planirane reforme srpskog građanskog prava, kao i tekuće harmonizacije nacionalnih rešenja na regionalnom nivou.