LAV TOLSTOJ I OTVORENO „SRPSKO PITANjE” U DVA ISTORIJSKA DOGAĐAJA (U SVETLU SRPSKO-RUSKIH VEZA)

Abstract

Rad u svetlu rusko-srpskih istorijskih i kulturnih veza govori o odnosu Lava Tolstoja prema otvorenom „srpskom pitanju” u dva događaja njegovog vremena važna za istoriju srpskoga naroda. Prvo, govori se o transponovanju istorijske građe u motivima romana Ana Karenjina: (a) stavovi ruske javnosti prema „srpskom pitanju” pred Srpsko-turski rat 1876. godine i (b) odlazak dobrovoljaca i pukovnika Vronskog na ratište u Srbiju posle tragične sudbine Ane Karenjine. Drugo, razmatra se prepiska Anđe M. Petrović i Lava Tolstoja povodom sudbine Srba u aneksionoj krizi u Bosni i Hercegovini (1908) kao podsticaj da Tolstoj napiše studiju „O prisajedinjenju Bosne i Hercegovine Austriji”. Time je Tolstoj, „apostol ugnjetenih”, tada već odbačen od Crkve, u nesporazumu sa porodicom i društvom, i slavljen i osporavan, pokazao svoju doslednost i principijelnost: (a) podržavao je Srbe, „mali” ugnjeteni narod koji se bori za slobodu i nezavisnost i (b) bio je spreman da sasluša mladu devojku iz Srbije, koju nije zaboravio ni u najtežim trenucima svoga života.