Ko(n)tekstualna uslovljenost leksičkih sredstava evaluacije u pohvalama izdavača na engleskom i srpskom jeziku

Abstract

U radu se bavimo kontrastivnom analizom onlajn pohvala izdavača (engl. a blurb) na engleskom i srpskom jeziku, s ciljem da ispitamo sličnosti i razlike u upotrebi leksičkih sredstava pozitivne evaluacije u ovim tekstovima. Kao istovremeno konvencionalizovani i dinamični tip promotivnih žanrova, pohvale karakteriše dvostruka komunikativna svrha – referencijalna i konativna – koja se realizuje relativno ustaljenom retoričkom strukturom i ko(n)tekstualno uslovljenim izborom jezičkih resursa. Na osnovu kvantitativne i kvalitativne analize utvrđujemo da su leksička sredstva osnova formulaičnog promotivnog jezika koji se reciklira u realizacijama ovog žanra. Evaluacija se ostvaruje preuveličavanjem pozitivnih odlika knjige, što se prvenstveno iskazuje pridevima i ređe imenicama, glagolima i prilozima. Uobičajena je upotreba složenih sintagmi, spojeva dvaju ili više opisnih prideva modifikovanih prilozima, eksplicitnih i implicitnih superlativa, sinonima i drugih sredstava intenzifikacije i ekspresivnosti. Međutim, pohvale izdavača ispoljavaju i međujezičke varijacije u učestalosti datih elemenata i fokusu pozitivnog opisa. Dok se u engleskim tekstovima znatno većim brojem prideva ističe vrednost samog dela u pogledu novosti, čitanosti i nagrađivanosti, u srpskim tekstovima fokus je na autorovom stilu i pristupu pisanju ili tematici, kao i utisku čitaoca. Rezultati istraživanja dodatno potvrđuju da je upotreba evaluativne leksike u onlajn pohvalama uslovljena nizom činilaca: od ko-teksta, književno-umetničkog žanra dela, ustaljenih praksi izdavačkih kuća i ciljne grupe čitalaca do šireg društveno-kulturnog konteksta i retoričkih normi u diskursnim zajednicama na dvama jezicima.