RELEVANCIJA U KOMUNIKACIJI : STUDIJA SLUČAJA DESKRIPTIVNIH LEKSIČKO-PRAGMATIČKIH PROCESA U RAZGOVORNOM SRPSKOM JEZIKU

Abstract

Odavno je lingvistička pragmatika postala legitimna istraživačka oblast savremene jezičke nauke, a u čast punoletstva svojevremeno je objavljena i pragmatička enciklopedija (Mej 1998). Međutim, osnovne istraživačke preokupacije ticale su se semantičko-pragmatičkog odnosa na nivou rečenice, ako izuzmemo sporadična ispitivanja leksike u meri u kojoj se smatralo da ona utiče na razgraničenje eksplicitnog od implicitnog sadržaja iskaza (npr. presupozicije, konvencionalne implikature i generalizovane konverzacione implikature). Poslednjih godina, ipak, pažnja pragmatičara se pomera i na leksički plan. Kao posledica novijih istraživačkih usmerenja pojavile su se dve pragmatičke discipline: leksička pragmatika i eksperimentalna pragmatika. Polazeći od pretpostavke da reči upotrebljene u govoru mahom ne zadržavaju jezički kodirano značenje, i svesni činjenice da su razlike između značenja reči i njihove upotrebe odavno opisane u leksikologiji, osnovni cilj ovog rada je da pokažemo kako se pragmatička teorija, u ovom slučaju kognitivno-pragmatička teorija relevancija Sperbera i Vilsona (1995), može primeniti u eksikologiji razgovornog srpskog jezika. U tu svrhu, dakle, u vidu studije slučaja, analiziramo deskriptivne koncepte iz perspek-tive pragmatičkih procesa sužavanja i širenja značenja. Namera nam je da ukažemo na potrebu uključivanja pragmatike u savremene semantičke analize, kako bismo dobili što potpuniji odgovor na pitanje kako se sporazumevamo koristeći jezik.