Prenos snage fluidom - hidraulika : teorijski osnovi, matematički modeli, rešeni primeri

Abstract

Stručni i edukativni sadržaj publikacije je harmonizovan sa studijskim programom odgovarajućeg predmeta na Mašinskom fakultetu u Kragujevcu, koji se izučava u petom semestru osnovnih akademskih studija na smeru za Energetiku i procesnu tehniku, ali se može koristiti i na drugim tehničkim fakultetima i višim školama gde se izučava oblast prenosa snage fluidom, industrijska (ulјna) hidraulika i pneumatika, hidraulične i pneumatske komponente i sistemi i sl. Knjiga je koncipirana tako da su u svakom poglavlјu posle prikaza teorijskih osnova sa odgovarajućim matematičkim izrazima, prikazani detalјno urađeni i objašnjeni računski primeri, koji na konkretnim problemima pojašnjavaju problematiku poglavlјa. U prvom poglavlјu, Fizički osnovi hidrauličnog prenosa snage, pored veličina stanja i fizičkih svojstava radnih tečnosti prikazane su osnovne jednačine jednodimenzijskog strujanja radne tečnosti, sa posebnim osvrtom na osnovne jednačine strujanja kroz cevovode, prigušnike i žlјebove i zazore. Osnovni principi funkcionisanja i modeliranja zapreminskih pumpi i obrtnih hidromotora prikazani su u drugom poglavlјu Hidraulične mašine- pumpe i obrtni hidromotori. Poseban akcenat je dat na proračunu specifičnog protoka za različite tipove ovih zapreminskih mašina i na određivanju parametara hidraulične i mehaničke snage za moguće radne režime. Treće poglavlјe, Hidraulične mašine - hidrocilindri i zakretni hidromotori, pored osnovnih definicija i podele hidrocilindara i zakretnih hidromotora i prikaza njihovih radnih parametara, daje detalјan, sistematizovan prikaz potrebnih izraza za proračun čvrstoće hidrocilindara. Osnovni elementi ventila kojima se pokreće, zaustavlјa, menja smer kretnja i varira ili ograničava protok i/ili pritisak radne tečnosti su prigušnici (prigušni otvori), pa su u četvrtom poglavlјu, Primena prigušnika u hidrauličnim komponentama i sistemima, prikazani izrazi za izračunavanje protočnog preseka različitih prigušnika, moguće kombinacije prigušnika i sila usled strujanja radne tečnosti. U petom poglavlјu Ventili za razvođenje radne tečnosti, prikazani su osnovne definicije, različiti tipovi konstrukcija i osnovni izrazi koji opisuju razvodnike i nepovratne ventile. Šesto poglavlјe Ventili za regulaciju pritiska i protoka daje detalјan prikaz ovih ventila kojima se variraju parametri hidraulične snage. Obrađeni su: prelivni i ventili sigurnosti, redosledni ventili, protivtežni ventili, ventili za rasterećenje, redukcioni ventili, ventili za regulisanje razlike pritisaka, pritisni proporcionalni ventili, regulatori protoka (dvograni, trograni i raspodelјivači protoka). Varijante izvođenja uređaja za akumulaciju energije strujanja i zapremine radne tečnosti, sa detalјnim osvrtom na hidropneumatske akumulatore (matematički model i dimenzionisanje) prikazani su u sedmoj glavi Hidroakumulatori. Osma glava Pomoćne komponente daje prikaz pomoćnih komponenata hidrauličnog sistema prenosa snage: rezervoara, vezivne komponente (cevovodi, crevovodi i priklјučni elementi), filtri i hladnjaci i grejači.