Problemi kretanja železničkih vozila sa osvrtom na kočenje i značaj Dobrivoja Božića

Abstract

Železnička vozila spadaju među najsloženije tehničke sisteme današnjice. Od nastanka železnice, njihov razvoj je stalno napredovao zahvaljujući akumuliraniim znanjima i iskustvima iz prošlosti, kao i retkim pojedincima – izumiteljima koji su na vizionarski način rešavali pojedine probleme. Jedan od najboljih primera je razvoj sistema kočenja železničkih vozila. Savremeni sistemi kočenja vozova zasnovani su na izumima koje je davnih dvadesetih godina 20. veka patentirao srpski inženjer Dobrivoje Božić. Iako su današnji sistemi kočenja vozova znatno savremeniji, oni baziraju na Božićevim principima, što ovog inženjera svrstava u red najvećih svetskih imena iz oblasti železnice. Sadržaj ovog rada prilagođen je karakteru tematskog skupa na kome se prezentuje, a koji je vezan za ulogu i značaj Dobrivoja Božića na polju razvoja sistema kočenja vozova. U prvom delu rada analizirani su osnovni principi i problemi kretanja železničkih vozila čije razumevanje je za Božića predstavljalo neminovnost u rešavanju problema kočenja. U drugom delu rada, dat je osvrt na probleme kočenja železničkih vozila. Analiza je ograničena na neposrednu realizaciju kočenja odnosno na analizu kočne sile između papuča (diskova) i osovinskog sklopa, kao i adhezione sile u kontaktu točak-šina. Rešavanje problema optimalnog upravljanja kočnim silama, ali ne na nivou jednog točka ili osovinskog sklopa, već na nivou čitavog voza, bio je jedan od glavnih izazova sa kojima se svojevremeno suočio Dobrivoje Božić. Ovakav sadržaj ima za cilj da široj čitalačkoj javnosti približi osnovne probleme kretanja i kočenja železničkih vozila, odnosno da omogući bolje razumevanje nekih problema koje je rešavao Dobrivoje Božić, kao i njegovih izuma koji su zlatnim slovima upisani u istoriju razvoja železnice.