ETIČKI PROBLEMI U TESTIRANjU JEZIČKIH KOMPETENCIJA

Abstract

Uzimajući u obzir činjenicu da se jezički testovi sastavljaju i primenjuju u društvenim zajednicama sa najrazličitijim ciljevima i namenama, kao i činjenicu da se na osnovu rezultata testiranja donose ozbiljne odluke po budućnost kandidata koji ih polažu, u ovom radu se, sa etičkog stanovišta, preispituje primena jezičkih testova u odnosu na njihovu planiranu namenu. U prvom delu rada ukazuje se na centralnu ulogu koju ima precizno definisanje konstrukta čime se otklanja ili umanjuje uticaj eksternih varijabli i pristrasnosti koji kontaminiraju rezultate testiranja i ugrožavaju validnost odluka koje se donose na osnovu tako postignutih rezultata. Potom se razmatraju standardizovani jezički testovi koji u nepravedan položaj stavljaju ekonomski ugrožene grupe kandidata, čime se umanjuju njihove mogućnosti za obrazovnu i profesionalnu mobilnost. Na kraju se posmatra pojava koja je etički najmanje opravdana, a odnosi se na podvrgavanje emigranata jezičkim testovima zarad ostvarenja eksplicitnih ili implicitnih političkih i ideoloških ciljeva. Svi posmatrani etički problemi nisu nerešivi, pa je cilj rada da sastavljačima testova ali i korisnicima rezultata ukaže na njihovo postojanje kako bi se u budućnosti predupredili ili kako bi se njihovi negativni uticaji ublažili.