NEUSPEH RITUALNO-MITSKOG OBREDA INICIJACIJE U DRAMI EDVARDA OLBIJA KOZA ILI, KO JE SILVIJA? (PRILOZI ZA JEDNU DEFINICIJU TRAGEDIJE)

Abstract

Ovaj rad za predmet analize uzima provokativnu dramu američkog dramskog pisca Edvarda Olbija Koza ili, ko je Silvija? (Prilozi za jednu definiciju tragedije) (2002), sa ciljem da ispita odnose koje putem nje Olbi uspostavlja sa tradicionalnim nasleđem tragičkog žanra. U mitopoetskom ključu, oslanjajući se prevashodno na koncepciju rituala prelaza koju je uobličio Viktor Tarner, Koza se promatra kao potencijalna reinterpretacija ritualno-mitskog obreda inicijacije sa osvrtima na teoriju monomita Džozefa Kembela. Koristeći uvide Linde Hačn u parodiju kao postmodernističku tehniku ulaženja u okršaj sa pozitivističko-humanističkom zaostavštinom književnosti, ukazuje se i na Olbijevo poigravanje sa tradicijom i jezikom putem metateatralnosti, metatekstualnosti, intertekstualnosti, pastiša, i ironizovanog diskursa. U okvirima navedene interpretacije, glavni protagonista Koze, Martin, ukazuje se kao tragički lik zarobljen u liminalnoj (središnjoj) fazi inicijacijskog obreda, iz koje ne može izaći budući da je re-integracija u savremeno društvo opterećeno ideologijama koje partikularizuju čovekovo jedinstvo sa svetom nepoželjna. Olbi zaista pruža jednu novu definiciju tragedije svojom dramom Koza, ukazavši na neuspeh pharmakos-a, odnosno žrtvene životinje koja se uopštava na nivo tragičkog protagoniste, da danas izazove katarzu na sceni – ona se prenosi u publiku, koja sa nelagodom napušta pozorište. Kao i u njegovom celokupnom opusu, Olbija i u ovoj drami interesuje prvenstveno tema ljubavi, kako njen opstanak u savremenom dobu, tako i njena mnogostruka obličja i transformativni potencijal u čovekovom životu. Problematizujući tabu, on nas suočava sa nama sâmima u želji da podstakne početak samospoznaje i osećanje integralne povezanosti jednih sa drugima, da probudi vezu sa prošlošću koju smo žrtvovali bogovima savremene civilizacije.